Analiza badań empirycznych nad psychologicznymi i kulturowymi uwarunkowaniami religijności
Czy kobiety są bardziej religijne niż mężczyźni? A może różnią się tylko sposobem przeżywania i wyrażania wiary? Artykuł Czesława Walesy, opublikowany w Horyzontach Psychologii, analizuje różnice w zakresie religijności kobiet i mężczyzn, uwzględniając czynniki psychologiczne, kulturowe i społeczne. Badania empiryczne przeprowadzone na grupie 180 osób w trzech okresach dorosłości (wczesnej, średniej i późnej) wykazują subtelne, ale systematyczne różnice między płciami.
Psychologiczne różnice między kobietami a mężczyznami
Autor zwraca uwagę, że płeć wpływa na różne sfery życia, w tym także na religijność. Psychologiczne różnice między kobietami a mężczyznami obejmują m.in.:
- Kobiety wykazują większą orientację wspólnotową i emocjonalną, co przekłada się na ich podejście do religii,
- Mężczyźni preferują racjonalizację wiary i traktują ją bardziej analitycznie niż intuicyjnie,
- Kobiety w większym stopniu angażują się w praktyki religijne i aktywność wspólnotową,
- Mężczyźni częściej podkreślają rolę zasad, prawa i autorytetów w religii.
Metodologia badań
Badania przeprowadzono na próbie 180 osób (po 60 w każdej grupie wiekowej), stosując metodę wywiadu eksploracyjno-krytycznego. Analiza wyników obejmowała różne aspekty religijności, takie jak:
- Świadomość religijna – sposób postrzegania i interpretowania wiary,
- Uczucia religijne – emocjonalne reakcje na doświadczenia religijne,
- Decyzje religijne – podejmowanie wyborów moralnych w kontekście religijnym,
- Więź ze wspólnotą – zaangażowanie w życie religijne,
- Praktyki religijne – udział w obrzędach i rytuałach.
Najważniejsze wyniki badań
- Kobiety częściej niż mężczyźni kierują się wiarą i intuicją w podejmowaniu decyzji religijnych.
- Wybory moralne kobiet były częściej oparte na miłości i trosce o innych, podczas gdy mężczyźni preferowali rozsądek i kalkulację.
- Przykładem jest kategoria „miłość” w decyzjach życiowych, w której kobiety uzyskały wyższe wyniki.
- Mężczyźni częściej podkreślają rolę reguł, hierarchii i autorytetów.
- W pytaniach dotyczących współodczuwania z Kościołem mężczyźni częściej wskazywali na modlitwę za Kościół, natomiast kobiety akcentowały współodpowiedzialność za jego losy.
- Religijność kobiet przejawia się bardziej emocjonalnie i spontanicznie.
- Kobiety częściej niż mężczyźni przeżywały intensywne uczucia religijne, takie jak fascynacja, uniesienie duchowe, a także żal i lęk wobec Boga.
- Mężczyźni w większym stopniu angażują się w działalność organizacyjną i społeczną.
- W kategorii „praktyki wspólnotowe” mężczyźni uzyskali wyższe wyniki, zwłaszcza w zakresie działań organizacyjnych i pomocowych.
- Kobiety częściej niż mężczyźni identyfikują dobroć i miłość w drugim człowieku jako przejaw obecności Boga.
- Wśród badanych kobiet popularna była odpowiedź „Dobroć w drugim człowieku”, podczas gdy mężczyźni częściej wskazywali „Podobieństwo człowieka do Boga”.
Wnioski i interpretacja
Z badań wynika, że kobiety i mężczyźni różnią się nie tyle stopniem religijności, co jej charakterem. Kobiety częściej wyrażają religijność w sposób emocjonalny i wspólnotowy, natomiast mężczyźni podchodzą do niej bardziej racjonalnie i strukturalnie. Te różnice mogą wynikać zarówno z czynników biologicznych, jak i społeczno-kulturowych, w tym z różnic w procesie socjalizacji.
Źródło informacji: Czesław Walesa, Różnice w zakresie religijności kobiet i mężczyzn, Horyzonty Psychologii, 2014, Tom IV, s. 45-66.
