Spin-off Uniwersytetu Warszawskiego, Centrum Rafinacji Informacji (CRI), znalazł się na skraju upadłości z powodu przerwania finansowania przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR). Projekt IKONA, który miał być innowacyjnym narzędziem do walki z dezinformacją w sieci, nie zostanie ukończony.
Potencjał projektu IKONA
System IKONA miał wykorzystywać big data oraz sztuczną inteligencję do automatycznego wykrywania dezinformacji i jej źródeł. Projekt był realizowany przez konsorcjum Uniwersytetu Warszawskiego i spin-offu CRI, przy wsparciu finansowym NCBR w ramach programu „CyberSecIdent”.
Przerwane finansowanie
NCBR zobowiązało się do przekazania 6,6 mln zł, z czego wypłacono 5,5 mln zł. Jednak ostatnia transza, wynosząca 1 mln zł, została zablokowana. Według NCBR, powodem było przekroczenie limitu tzw. pomocy de minimis, co oznaczało, że dodatkowe koszty miały być pokryte ze środków własnych zespołu.
„Realizacja projektu przebiegała zgodnie z planem, a NCBR zatwierdzało nasze raporty. Jednak w kluczowej fazie przedwdrożeniowej wstrzymano finansowanie” – podkreśla prof. Wiesław Cetera, kierownik projektu.
Utracony potencjał
Naukowcy twierdzą, że błędy w umowie oraz brak jasnej komunikacji ze strony NCBR doprowadziły do tej sytuacji. „NCBR woli zmarnować zainwestowane środki, zamiast szukać rozwiązań” – ocenia prof. Cetera.
Projekt mógłby przynieść korzyści dla państwa i obywateli, jednak bez finalizacji jego wyników nie będzie można wykorzystać w praktyce. „Narzędzie do identyfikacji dezinformacji w sieci jest gotowe, ale obecna sytuacja blokuje jego wdrożenie i komercjalizację” – podsumowuje Maria Razik z CRI.
Źródło informacji Nauka w Polsce
Komentarz do stanowiska NCBR w sprawie projektu IKONA
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) w oficjalnym wyjaśnieniu odniosło się do artykułu opublikowanego w serwisie Radio DTR, który wskazywał na problemy finansowe projektu „IKONA” i sugerował ryzyko jego upadłości. NCBR stanowczo zaprzecza zarzutom, podkreślając, że:
- Przestrzeganie procedur prawnych – Umowa z wykonawcą, Centrum Rafinacji Informacji Sp. z o.o., została zawarta zgodnie z regulaminem konkursu CyberSecident oraz rozporządzeniem MNiSW. NCBR podkreśla, że limit pomocy de minimis (200 000 euro) był jasno określony w dokumentacji konkursowej, a wykonawca nie zgłaszał wątpliwości co do tych zapisów, mimo wielokrotnych informacji przekazywanych m.in. w piśmie z listopada 2022 r.
- Odpowiedzialność wykonawcy – NCBR wskazuje, że to działania samego wykonawcy, takie jak zaciąganie dodatkowych zobowiązań (np. zakup sprzętu) bez uwzględnienia limitów finansowych, mogły przyczynić się do problemów. Instytucja zaznacza również, że projekt jest nadal w trakcie realizacji (do 31 marca 2025 r.), co podważa tezy o „upadłości”.
- Brak zgłoszonych wątpliwości – NCBR podkreśla, że wykonawca nie zgłaszał potrzeby zmian w projekcie ani nie informował o zagrożeniach finansowych, mimo otrzymanego w lipcu 2024 r. zaświadczenia o udzielonej pomocy.
Kontekst sporu
Artykuł Radio DTR koncentrował się na perspektywie wykonawcy, wskazując na niedofinansowanie i bierność NCBR. Tymczasem stanowisko NCBR przenosi odpowiedzialność na firmę, argumentując, że świadomość limitów prawnych i finansowych leżała po stronie beneficjenta.
Wnioski
Spór uwidacznia kluczowy problem w relacjach instytucji publicznych z wykonawcami: konieczność precyzyjnej komunikacji i wzajemnego rozliczania się z obowiązków. NCBR broni swojej wiarygodności, powołując się na dokumentację, jednak brakuje w tej sprawie głosu samego wykonawcy. Warto śledzić dalszy rozwój sytuacji, zwłaszcza w kontekście planowanego zakończenia projektu w marcu 2025 r. oraz ewentualnych działań prawnych.
Zachęcamy czytelników do zapoznania się z pełnym wyjaśnieniem NCBR oraz do krytycznej analizy obu stron konfliktu. Wyjaśnienie NCBR do_projektu IKONA