Tłusty Czwartek to jedno z najstarszych i najsłodszych świąt w polskiej tradycji, ale jego historia sięga znacznie dalej niż puszyste pączki z różą. Korzenie tego święta są głęboko zakorzenione w dawnych obrzędach i kulturach, które na różne sposoby celebrowały czas przed okresem postu.
Od starożytności po średniowiecze
Pierwsze wzmianki o obchodach przypominających Tłusty Czwartek pochodzą jeszcze ze starożytnego Rzymu. W czasie święta zwanego Bachanaliami Rzymianie ucztowali, spożywając tłuste potrawy, pieczone mięsa i ciasta smażone na smalcu. Podobne tradycje istniały również wśród ludów słowiańskich, gdzie ucztowano, by pożegnać zimę i przywitać wiosnę.
W Polsce zwyczaj ten zaczął przybierać formę, jaką znamy dzisiaj, w czasach średniowiecza. Jednak pierwsze „pączki” miały niewiele wspólnego z dzisiejszymi słodkimi wypiekami – były to twarde kulki z ciasta chlebowego, nadziewane słoniną i smażone na tłuszczu. Spożywano je jako przekąskę do alkoholu, a ich zadaniem było dostarczenie energii na nadchodzący okres postu.
Ewolucja pączka
W XVI wieku polskie pączki zaczęły ewoluować – pojawiły się pierwsze słodkie wersje, często nadziewane orzechami lub owocami. Jednak dopiero w XVIII wieku, dzięki wykorzystaniu drożdży, uzyskano lekkie i puszyste pączki, które przypominają te współczesne. Smażono je na smalcu i hojnie posypywano cukrem pudrem.
W różnych regionach Polski Tłusty Czwartek wiązał się z unikalnymi zwyczajami. Na przykład w Krakowie świętowano tzw. Combrowy Czwartek, kiedy to przekupki urządzały zabawy na rynku, świętując śmierć rzekomego surowego burmistrza o nazwisku Comber. W innych częściach kraju, oprócz pączków, popularne były faworki (zwane też chrustem) – kruche ciasto smażone na głębokim tłuszczu i posypywane cukrem pudrem.
Tłusty Czwartek dziś
Obecnie Tłusty Czwartek to przede wszystkim święto pączka – w tym dniu Polacy zjadają ich miliony. Tradycja mówi, że kto nie zje pączka, ten nie zazna szczęścia przez cały rok. Cukiernie i piekarnie przygotowują się na to święto miesiącami, oferując pączki w dziesiątkach wariantów – od tradycyjnych z różą, po bardziej nowoczesne z nadzieniem czekoladowym, pistacjowym czy kajmakowym.
Choć czasy się zmieniają, Tłusty Czwartek pozostaje jednym z najbardziej lubianych i smakowitych dni w roku – łączącym dawną tradycję z radością wspólnego świętowania.
