Nowe narzędzia prawne przeciwko pseudomedycynie. Rządowy projekt „lex szarlatan” w konsultacjach publicznych
Rząd przedstawił projekt ustawy, który może stać się punktem zwrotnym w walce z niebezpiecznymi praktykami pseudomedycznymi. Dokument z 6 czerwca 2025 roku, określany jako „lex szarlatan”, został właśnie przekazany do konsultacji publicznych. Projekt nowelizuje ustawę o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawę o systemie powiadamiania ratunkowego.
Trzy filary zmian
Ustawa proponuje trzy główne obszary zmian:
-
Nowe kompetencje dla Rzecznika Praw Pacjenta (RPP):
-
Rzecznik otrzyma możliwość wydawania ostrzeżeń publicznych, decyzji tymczasowych oraz zobowiązań do usunięcia skutków naruszeń.
-
Zmieniono definicję stron postępowania, eliminując dostęp osób trzecich do akt.
-
-
Zwalczanie praktyk pseudomedycznych:
-
Projekt definiuje pseudomedycynę m.in. jako działania zdrowotne osób bez uprawnień, promowanie niezweryfikowanych metod leczenia czy podważanie skuteczności naukowej medycyny.
-
Zakazuje prowadzenia działalności medycznej bez wpisu do rejestru oraz rozpowszechniania szkodliwej dezinformacji dla zysku.
-
Przewiduje, że RPP będzie mógł publikować decyzje dotyczące pseudomedycyny oraz egzekwować ich realizację.
-
-
Nowe i wyższe kary finansowe:
-
Kary sięgnąć mogą nawet 1 miliona złotych za naruszenia, oraz do 20-krotności przeciętnego wynagrodzenia dla osób zarządzających.
-
RPP może nakładać grzywny już na etapie wydania decyzji – bez konieczności wykazania ponownego naruszenia.
-
Co to oznacza w praktyce?
Projekt stanowi bezprecedensowy krok w stronę uregulowania przestrzeni, w której dotąd panował chaos – od „terapii energetycznych”, przez szkodliwe zabiegi nieposiadających uprawnień „terapeutów”, po kampanie dezinformacyjne promujące szarlatanerię kosztem zdrowia pacjentów.
Zgodnie z art. 67zj projektu, pseudomedycyną są m.in. praktyki niezgodne z aktualną wiedzą medyczną, działania osób bez wykształcenia medycznego, publiczna promocja nieskutecznych metod oraz świadome wprowadzanie w błąd dla zysku. Takie działania mają zostać bezwzględnie zakazane.
Nowe przepisy mają wejść w życie po trzech miesiącach od ogłoszenia ustawy.
Cytaty z uzasadnienia projektu:
„Celem nowelizacji jest wzmocnienie ochrony praw pacjenta przez usprawnienie mechanizmów nadzorczych i eliminację praktyk pseudomedycznych, które są szkodliwe lub niebezpieczne” – czytamy w projekcie.
„Praktyki pseudomedyczne są zakazane” – głosi jednoznacznie projektowany art. 67zj ust. 2.
Źródło: projekt ustawy z dnia 6 czerwca 2025 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o systemie powiadamiania ratunkowego (UD207)
