Kiedyś wychodzili na ulice. Dziś patrzymy na kalendarz, szukając długiego weekendu.
Pierwszy maja w Polsce to dzień wolny od pracy. Dla wielu to po prostu początek majówki, czas grillowania i wyjazdów. Ale ta data niesie znacznie głębszy sens — pamięć o ludziach, którzy za prawo do ośmiogodzinnego dnia pracy płacili zdrowiem, a niekiedy życiem.
Święto Pracy, znane również jako Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy, ma swoje korzenie w brutalnych starciach i strajkach końca XIX wieku. W 1886 roku w Chicago robotnicy wyszli na ulice, by domagać się skrócenia dnia pracy do ośmiu godzin. Protesty zakończyły się masakrą na placu Haymarket. Tysiące aresztowanych, setki rannych, kilku skazanych na śmierć. Ci ludzie nie mieli dnia wolnego — oni o niego walczyli.
Jak mówi dr Barbara Leśniak, historyczka pracy z Uniwersytetu Warszawskiego:
„Święto Pracy to nie radosna defilada, tylko data upamiętniająca ofiary walki o godność pracownika. Dzisiejsze prawa pracy mają swoją cenę — zapłaconą krwią i determinacją całych pokoleń.”
W 2025 roku polski rząd ogłasza kolejne zmiany — wprowadzenie 35-godzinnego tygodnia pracy. Tym razem bez ogólnokrajowych strajków, bez barykad, bez tłumów na ulicach. Paradoks? A może dowód na to, jak bardzo zmienił się świat pracy — i jak bardzo zapomnieliśmy, kto i w jakich warunkach torował nam drogę.
– „Nowe reformy są możliwe, bo dziś mamy struktury dialogu społecznego, państwo prawa, instytucje, które kiedyś nie istniały” – zauważa socjolog pracy prof. Marek Wójcik. – „Ale właśnie dlatego nie możemy zapominać o tych, którzy kiedyś ich nie mieli i musieli upominać się o wszystko samodzielnie, często z narażeniem życia.”
Współczesna refleksja nad 1 maja powinna zatem wybiegać dalej niż tylko w stronę odpoczynku. Bo jeśli dziś cieszymy się krótszym czasem pracy i wolnym dniem w kalendarzu, to tylko dlatego, że kiedyś ktoś się nie cofnął. Ktoś powiedział „dość” – i za te słowa zapłacił.
1 maja to nie tylko święto pracy – to dzień pamięci o tych, którzy o tę pracę walczyli.
Autor: Rafał Chwaliński
