Na posiedzeniu sejmowej Komisji Edukacji i Nauki, które odbyło się 3 kwietnia 2025 roku, Minister Edukacji Barbara Nowacka zaprezentowała założenia nowej polityki rządu wobec małych szkół. Jej wystąpienie koncentrowało się na potrzebie ochrony i wspierania tych placówek, szczególnie w kontekście wyzwań demograficznych oraz zmian w strukturze szkolnictwa podstawowego.
„Małe szkoły to nie tylko miejsca nauki – to centra życia lokalnych społeczności” – podkreśliła Nowacka.
Minister ogłosiła, że rząd planuje istotne zmiany legislacyjne, które mają umożliwić bardziej elastyczne prowadzenie szkół, szczególnie w rejonach słabiej zaludnionych. Nowe przepisy mają pozwolić na organizację szkół tylko z klasami I–III lub IV–VIII – co obecnie nie jest dopuszczalne – oraz uprościć zasady funkcjonowania klas łączonych i szkół filialnych.
Istotną innowacją będzie również możliwość prowadzenia zajęć w klasach łączonych na etapie wczesnoszkolnym jako alternatywa dla zamykania szkół, oczywiście za zgodą rodziców i nauczycieli. Dzięki temu wiele placówek może uniknąć likwidacji, a dzieci – długiego dojazdu do oddalonych szkół.
Barbara Nowacka zapowiedziała też nowy program inwestycyjny dla małych samorządów, opiewający na 50 milionów złotych. Dodatkowo, przypomniała o sukcesie unijnych projektów, takich jak lokalne ośrodki wiedzy i edukacji (LOWE), które już działają w wielu małych miejscowościach, wspierając edukację dorosłych i integrację społeczną.
Minister przytoczyła również dane statystyczne – w obecnym roku szkolnym kuratorzy otrzymali aż 208 wniosków o zgodę na likwidację szkół samorządowych, z czego większość dotyczyła szkół podstawowych. W latach 2016–2023 zlikwidowano łącznie 1435 takich placówek, co – jak zauważyła – musi skłaniać do refleksji.
W ramach optymalizacji wykorzystania zasobów lokalowych, szkoły będą mogły udostępniać niewykorzystane przestrzenie na cele społeczne – żłobki, opiekę senioralną czy działania kulturalne. Takie rozwiązania mają zwiększyć funkcjonalność małych szkół i lepiej wpisać je w potrzeby lokalnych społeczności.
„Zależy nam, by szkoły – szczególnie te najmniejsze – nie były tylko kosztownymi obiektami do utrzymania, ale realnym wsparciem dla całej wspólnoty” – dodała minister.
Nowe przepisy mają zostać wprowadzone jeszcze w tym roku, a rząd zapowiada otwartość na współpracę z samorządami i organizacjami społecznymi w ich wdrażaniu.
